Banka Qendrore e Kosoves
NOCIONI DHE KARAKTERISTIKAT E BQK-SË
Me 27 korrik 2010 Kuvendi I Kosovës ka miratuar Ligjin nr.03/L-209 për “Bankën Qendrore të Republikës së Kosovës”
Banka Qendrore e Republikës së Kosovës pasardhëse Autoritetit Qendror të Kosovës, është subject jurdik public bazuar në nenet 11 dhe 140 të Kushtetutës dhe të dispozitave të ligjit te lartecekur që ka autonomi administrative, financiare dhe menaxhuese. BQK-ja nuk regjistrohet ne librin e regjistrimeve te bizneseve
BQK-ja si subject juridik në bazë të nenit 3 të ligjiit per këtë institucion ka kompetencë të plotë, po ashtu ka edhe kompetencë të vecantë që:
1 Të hyjë në mardhënie kontraktore
2.Të ndërmmarrë procedura ligjore dhe të jetë subject I këtyre procedurave
3 Të fitoj, administrojë, mbajë dhe disponoj pronë të luajtshme dhe te paluajtshme
BQK-ja është institucion I pavarur ne kryerjen e detyrave te veta, pra me këtë nenkuptojmë që në cdo kohë duhet të respektohet pavarësia e këtij institucioni, nga cdokush qe mundohet që të ndikojë në anëtarët e organeve vendimarrëse apo personelit të BQK-së.Por, nga kjo pavarësi nuk duhet nenkuptuar qe BQK-ja nuk jep pergjegësi për punënën e vet, përkundrazi BQK-ja të paktën njëherë në vit, varësisht edhe prej nevojës raporton para Kuvendit të Republikës se Kosovës dhe para publikut në lidhje me realizimin e politikave dhe objektivave të saj.
BQK-ja si objektivat e saj I ka te parapara konkretisht ne nenit 7 te ligjit te lartcekur ku shpreshimisht percaktohen keto objektiva te cilat janë:
1.Që të nxisë dhe të mbajë një system financiar stabil, duke përfshirë një system të qëndrueshëm, të sigurt dhe efikas të pagesave.
2.Objekivi I dytë I cili I nënshtrohet objektivit parësor të saj është të kontribuoj në arritjen dhe ruajtjen e stabilitetit të cmimeve vendore.
3.BQK-ja mbështet politikat e përgjitshme ekonomike të Qeverise së Kosovës.
4.Vepron në pajtim me parimin e ekonomisë së tregut të hapur me konkurrencë të lirë,duke favorizuar shpërndarjen efikase të resurseve.
Për përmbushjen e këtyre objektivave parësore BQK-ja ka një varg detyrash per ti kryer ku do ti permbendim veq disa prej tyre ku percakohen ne nenin 8:
1. përcaktimin dhe zbatimin e politikave të një sistemi financiar stabil duke përfshirë
mbikëqyrjen e një skeme të sigurimit të depozitave, kryerjen e operacioneve të tregut,
si dhe ofrimin e likuiditetit emergjent;
2. rregullimin,licencimin, regjistrimin dhe mbikëqyrjen e institucioneve financiare
3. promovimin dhe mbikëqyrjen e sistemeve të sigurta, të qëndrueshme dhe efikase
të pagesave, të kliringut dhe të shlyerjes së letrave me vlerë;
4. sigurimin e një furnizimi të duhur të kartëmonedhave dhe monedhave në Kosovë;
5. mbajtjen dhe menaxhimin e rezervave ndërkombëtare;
Ndërkohë për ti realizuar qellimet e saja BQK-ja mund të hapë dhe të mbajë në librat e saj llogari të parave dhe letrave me vlerë për bankat dhe institucionet tjera financiare, bankat e huaja ,institucionet financiare nderkombëtare dhe sipas kërkesës qe I drejtohen mund te mbajë edhe për qeveritë e huaja,organizatat ndërkombëtare dhe organizatat donatore. Por, nuk mundet që të hapë dhe të mbaje ne librat e saj llogari për institucionet jo financiare dhe per personat fizik.
Banka Qendrore e Kosovës mundet që të veprojë edhe në tregjet finaciare me blerje, shitje,huadhenje ose huammarrje të të drejtave dhe te instrumenteve të tregtueshme si dhe metaleve të cmuara, por mundet edhe te kryej operacione kreditore me bankat dhe pjesmarrësit e tjerë të tregut që veprojnë në vendin tonë me huadhenie të mbështtur në kolateral adekuat. Këto veprime BQK-ja I bën për ti përmbushur objektivat dhe detyrat e veta qe I ka parashtruar para vetës.
MARRËDHËNIET ME KUVENDIN E REPUBLIKËS SË KOSOVËS, QEVERINË DHE SHTETIN
Përgjegjësia e Bankes Qendorore para Kuvendit të Republikës së Kosovës specifikohet në nenin 29 te ligjit per Banken Qendrore ku specifikisht thuhet “Guvernatori me kërkesë të Kuvendit të Republikës së Kosovës ose me nismën e vet, së paku një here në vit, dëgjohet nga Kuvendi i Republikës së Kosovës dhe nga komisionet e tij për objektivat e Bankës Qendrore të :BQK-ja dhe ne te njejten kohe përgjegjësinë që ka ky isntitucion financiar karshi të zgjedhurve te popullit.
Po ashtu BQK-ja ka raporte e nderlidhura edhe me ekzekutivin e vendit ku paraqitet si këshilltar financiar dhe agjent fiscal,ku për këtë raport bëhet fjalë edhe në nenin 30 te ligjit për BQK konkretshit janë keto dispozita:
1. Banka Qendrore vepron si bankier dhe si këshilltar financiar për Qeverinë.
2. Banka Qendrore mund, për dhe në emër të Qeverisë, të pranojë huazime të jashtme, të
menaxhojë dhe të administrojë borxhe të tilla, si dhe të shlyejë të drejtat dhe detyrimet financiare
të Shtetit ndaj palëve të jashtme.
3. Banka Qendrore mund, sipas kushteve për të cilat do të merret vesh me Qeverinë, të veprojë
si agjent fiskal për llogari të Qeverisë ose për agjenci tjetër publike të përcaktuar nga Qeveria.
4. Banka Qendrore mund të operojë me regjistër të letrave me vlerë të emetuara nga Shteti.
Edhe pse ekziston nje raport kaq I mirë në mes ekzekutivit të vendit dhe BQK-së,por ekziton nje nen (neni 33)ku I ndalohet kreditimi direct dhe indirect I institucioneve të vendit dhe cdo agjencie tjetër publike nga ana e BQK-së,,me përjashtim të kreditve brendaditore për të siguruar funksionimin e rregullt të pagesave.
