Llojet e papunësis

Papunsia si nje problem makroekonomik paraqitet gati ne te gjitha vendet e botes sidomos mori permasa te medha me rastin e shkatrrimit te sistemit socialist ne Europe.

Papunsia manifestohet me forma dhe lloje te ndryshme; lloje te cilat paraqiten me shpesh jane:

• Papunsia Frikcinale 
• Papunsia Strukturore
• Papunsia Ciklike

Papunsia Frikcionale – ndryshohet si papunsi e perkohshme dhe me pasoja me te lehta per ekonomine ku ajo paraqitet. Papunsin Frikcionale e krijojne dy faktore :

1. mungesa e informacioneve per vendet e lira te punes

2. fluktuimi i fuqis puntore

Ne vendet e zhvilluara te europes  egsistojne institucione te specializuara nepermjet te se cilave levizin informacionet ne mes subjekteve qe kerkojm ose ofrojme pune.

Fluktuimi ose ikja nga vendet e punes nga ana e puntorve behet per shkaqe te ndryshme si psh: per rroga me te larta, me pune me te mire, pune me afer vendbanimit, per shkak te mundsive te specializimit, ngritjes ne karrier etj.

Pikerisht per shkak te arsyeve te permendura  disa shkenctar papunsin frikcionale ndryshe e quajne edhe  papunsi vullnetare.

Papunsia Strukturore – eshte lloj shum i veshtire i papunsis me pasoja te renda per vendin ku ajo paraqitet. Papunsia Strukturore paraqitet per shkak te ndryshimeve strukturore te cilat ndodhin ne disa sektor te  ekonomise dhe sidomos ne rastin e zbatimit te teknologjis bashkohore. Per shkak te makinave te specializuara te cilat zevendesojne me nr te madh te puntoreve ne kete menyr nje pjes e te punsuarve humbin vendet e punes dhe paraqiten si tepric teknologjike. Vendet e zhvilluara Evropiane dhe ne kete rast jane nje hap para dhe kete lloj te papunsis zgjedhim duke ber rikualifikimin e qytetareve te cilat kane humbur vendet e punes. Nje hap i tille kerkon kohe dhe mjete financiare te cilat vnedet ne trnzicion nuk kane mundesi realizimi.

Papunsia Ciklike – eshte lidhur ngushte me menyren e zhvillimit te ekonomis se tregut qe eshte zhvillim nepermjet cikleve ekonomike.

Gjithmon kur ekonomia eshte ne fazen e recesionit ndeshet me papunsi shume te larte per shkak se ne kete faze zvoglohet kerkesa  per fuqi puntore, kurse rritet oferta fuqis puntore. Ne kete menyre krijohet nje disproporcion  mes ofertes dhe kerkeses ne vendin e punes.

Gjat krizes se madhe borore 1929/33 ne SHBA ne fazen e recesionit papunsia ka qen 25% kurse ne Europe 20%. Gjat krizes se naftes 1973/74  papunsia ne vendet e Europes ishte me 18 milion  te papun kurse gjat viteve 1979/80 papunsia arriti ne 30 milion te papune./tentimoxha